ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι πληροφορίες που αναφέρονται παρακάτω αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του συντάκτη τους. Αναδημοσίευσή τους επιτρέπεται μόνο μετά από έγγραφη άδεια.
Πολλοί χρήστες επιλέγουν να προχωρήσουν σε DIY (Do-It-Yourself) Ανάκτηση Δεδομένων για διάφορους λόγους.
Οι κυριότεροι εξ αυτών είναι:
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε και τα κατά τόπους καταστήματα επισκευής Η/Υ, τα οποία μην έχοντας εμπειρία στην ανάκτηση δεδομένων και βλέποντας τα διάφορα βίντεο στο διαδίκτυο, θεωρούν ότι μπορούν να “μετακινήσουν τη βελόνα” με καταστροφικά αποτελέσματα. Αν διατηρείτε τέτοιο κατάστημα, σας προτρέπουμε να μπείτε στο δίκτυο συνεργατών μας! Θα επωφεληθείτε και εσείς και -κυρίως- οι πελάτες σας!
KATHΓΟΡΙΕΣ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΟ DIY
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Πρόκειται για μία από τις σοβαρότερες βλάβες των μηχανικών σκληρών δίσκων. Οι SSD και οι λοιποί δίσκοι Flash δεν επηρεάζονται -προφανώς- από αυτόν τον τύπο βλάβης, καθώς δεν περιέχουν κεφαλές ή άλλα κινούμενα μηχανικά μέρη.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Συνήθως οφείλεται σε μηχανική κρούση του δίσκου (πτώση στο έδαφος, ή γενικά πρόσκρουση με αντικείμενο ή χτύπημα με κάποιον τρόπο πχ. γροθιά). Μπορεί όμως να οφείλεται και σε: κατασκευαστικό ελάττωμα, κακής ποιότητας υλικά κατασκευής, ακραίες θερμοκρασίες λειτουργίας, φθορά χρόνου, βλάβες στην επιφάνεια που προκαλούν βλάβες στις κεφαλές, ελαττωματική πλακέτα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Clicks of Death. Σε κάποιες περιπτώσεις, αν η καταστροφή των κεφαλών περιλαμβάνει μόνο κάποια ή κάποιες που δεν είναι οι συστημικές κεφαλές (συνήθως 0 και 1), τότε ο δίσκος μπορεί και να μην παράγει clicks of death αλλά να “παγώνει” όταν πάει να διαβάσει.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Είναι απαραίτητο το άνοιγμα του δίσκου και ο έλεγχος των επιφανειών του δίσκου (platters). Στη συνέχεια είναι απολύτως απαραίτητος ο μικροσκοπικός έλεγχος των κεφαλών. Εφόσον είναι καθαρές, γίνεται αντικατάσταση των κεφαλών με συμβατές και ο δίσκος μπαίνει για κλωνοποίηση, ακολουθώντας διαδικασίες που βοηθούν στην σταθεροποίησή του κατά τη διάρκεια διαβάσματος των επιφανειών. Εαν δεν είναι καθαρές, τότε αυτό σημαίνει ότι υπάρχει βλάβη στην επιφάνεια που αντιστοιχεί σε αυτήν την κεφαλή, καθώς η βρωμιά που θα φαίνεται επάνω στις κεφαλές μικροσκοπικά, είναι στην πραγματικότητα μαγνητικό υλικό που έχει ξυθεί από την επιφάνεια του δίσκου. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να αφαιρεθούν τα platter, να εντοπιστεί η βλάβη και να αξιολογηθεί καταλλήλως από κάποιον πολύ έμπειρο μηχανικό ανάκτησης δεδομένων, ο οποίος θα καταρτίσει σχέδιο για την μερική ανάκτηση δεδομένων, εφόσον κάτι τέτοιο είναι εφικτό.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Η καταστροφή των κεφαλών πολύ συχνά οδηγεί σε βλάβες στην επιφάνεια του δίσκου, ιδίως αν ο ιδιοκτήτης του δίσκου έδωσε ρεύμα στον δίσκο επανειλημμένως ελπίζοντας ότι κάποια στιγμή θα λειτουργήσει έστω και για λίγο. Η επανειλημμένη αυτή τροφοδοσία του δίσκου με ρεύμα μπορεί να οδηγήσει στις (κατεστραμμένες) κεφαλές να καταστρέψουν / ξύσουν την επιφάνεια του δίσκου και να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες στις επιφάνειες και επομένως και στα δεδομένα.
2. Δεν ταιριάζουν όλες οι κεφαλές σε όλους τους δίσκους, αλλά ακριβώς το αντίθετο: για να ταιριάξουν οι κεφαλές και να διαβάσουν τις επιφάνειες με τα δεδομένα, θα πρέπει αυτές να είναι απολύτως συμβατές. Πολλές φορές, αυτό δεν είναι πολύ εύκολο και η λανθασμένη επιλογή ανταλλακτικών μπορεί να προξενήσει προβλήματα στη διαδικασία, καθώς “στρεσσάρουμε” τον δίσκο χωρίς λόγο.
3. Η αντικατάσταση των κεφαλών είναι μία δύσκολη διαδικασία που απαιτεί μεγάλη ακρίβεια και πολλή εμπειρία, σε συγκεκριμένα μοντέλα δίσκων, είναι ιδιαίτερα απαιτητική σαν διαδικασία.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ DIY:
1. Όσο και αν φαίνεται εύκολη σαν διαδικασία, δεν είναι καθόλου. Σε κάθε βήμα της διαδικασίας υπάρχουν κίνδυνοι που μπορούν να ακυρώσουν τη διαδικασία και να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες ανάκτησης, ακόμα και από επαγγελματίες. Οι κίνδυνοι αυτοί μειώνονται μόνο μετά από πολυετή εξάσκηση.
2. Οι σκληροί δίσκοι πρέπει να ανοίγονται σε Clean Room και όχι σε μη-ελεγχόμενο περιβάλλον. Δείτε εδώ γιατί και δείτε εδώ τι συνέβη σε δίσκο που ανοίχτηκε σε μη-ελεγχόμενο περιβάλλον και στη συνέχεια τροφοδοτήθηκε με ρεύμα.
3. Στο σύνηθες σενάριο όπου η αντικατάσταση των κεφαλών απέτυχε και οι “καινούργιες” κεφαλές είναι ήδη κατεστραμμένες καθώς κακοποιήθηκαν κατά τη διαδικασία DIY, ο δίσκος στη συνέχεια τροφοδοτείται, με αποτέλεσμα οι -κατεστραμμένες- κεφαλές να ανεβαίνουν επάνω από τις επιφάνειες και να τις καταστρέφουν.
4. Επιμόλυνση της επιφάνειας από κακοτεχνίες και απροσεξίες, πχ. δακτυλικά αποτυπώματα, γρατζουνιές, screwdriver slips, κλπ.
5. Η αντικατάσταση των κεφαλών πολλές φορές είναι το ευκολότερο κομμάτι της διαδικασίας ανάκτησης, παρόλο που όπως είπαμε είναι ήδη μια πολύπλοκη διαδικασία. Ακόμα και αν η αντικατάσταση των κεφαλών είναι επιτυχής, θα πρέπει στη συνέχεια ο δίσκος να συνδεθεί σε ειδικό εξοπλισμό που βοηθάει στην παραμετροποίησή του, έτσι ώστε να κλωνοποιηθούν τα τμήματά του που μας ενδιαφέρουν. Υπάρχει ένας κανόνας που ακολουθείται στις περιπτώσεις αυτών των βλαβών: Το κάθε sector θα πρέπει να διαβαστεί ΜΙΑ ΦΟΡΑ, και αυτή κατά τη διάρκεια της κλωνοποίησης του δίσκου. Μπορεί να μην υπάρξει δεύτερη ευκαιρία.
6. Πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο να ανοίγεται ένας σκληρός δίσκος που κάνει θόρυβο για να εξεταστεί οπτικά από τον ιδιοκτήτη του και να εξακριβωθεί “από πού προέρχεται ο θόρυβος αυτός”. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στην μοιραία απόφαση να δοθεί ρεύμα στο δίσκο ενόσω το καπάκι του έχει αφαιρεθεί. Αυτό με τη σειρά του έχει σαν αποτέλεσμα ο δίσκος να είναι μη-ανακτήσιμος στη συνέχεια, καθώς προξενούνται σοβαρές βλάβες στις επιφάνειές του. Η αιτία που προκαλούνται αυτές οι βλάβες στην περίπτωση αυτή είναι το γεγονός ότι το καπάκι του δίσκου έχει διπλή ιδιότητα: Να κρατάει προφανώς το εσωτερικό του δίσκου στεγανό/καθαρό αλλά και να διατηρεί σταθερή την πίεση στο εσωτερικό του δίσκου. Η πίεση αυτή δημιουργεί ένα μικροσκοπικό στρώμα αέρα, πάνω στο οποίο πετούν οι κεφαλές επάνω από τα platters. Εαν το καπάκι λοιπόν είναι ανοιχτό, η πίεση γίνεται ίση με την ατμοσφαιρική, το στρώμα αέρα δεν μπορεί να δημιουργηθεί και οι κεφαλές δεν μπορούν να πετάξουν, επομένως πέφτουν επάνω στις επιφάνειες και τις ξύνουν.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ο ορισμός προέρχεται από το STUCK που περιγράφει την κατάσταση όπου οι κεφαλές αντί να έχουν “παρκάρει” εκεί που πρέπει, δηλαδή είτε στο parking ramp που υπάρχει για αυτό το λόγο είτε στην ειδική περιοχή προς τον άξονα του μοτέρ (“parking zone”), έχουν κολλήσει επάνω στις επιφάνειες του δίσκου. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο δίσκος να μην μπορεί να περιστρέψει τα platter, καθώς οι κεφαλές έχουν κολλήσει επάνω τους, και ο δίσκος να κάνει τον χαρακτηριστικό ήχο του κολλημένου μοτέρ.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια για την προέλευση της βλάβης: 1. Πτώση / κρούση του δίσκου και 2. Απότομο τράβηγμα του καλωδίου USB εν ώρα λειτουργίας.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Buzz! Ακούγεται χαρακτηριστικά ο δίσκος να προσπαθεί να περιστρέψει τα platter αλλά αποτυγχάνει. O δίσκος δεν θα εντοπιστεί από το σύστημα.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Ο δίσκος ανοίγεται στο Clean Room και με ειδική τεχνική οι κεφαλές επιστρέφουν στη θέση τους. Στη συνέχεια, είναι απολύτως απαραίτητο οι κεφαλές να αφαιρεθούν και να εξεταστούν μικροσκοπικά για αλλοιώσεις και καταστροφές. Αυτό γίνεται γιατί αν το stiction οφείλεται σε πτώση/κρούση του δίσκου, τότε η πιθανότητα να έχουν καταστραφεί είναι τεράστια, ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ξανά επάνω στο δίσκο για να αποφευχθεί πιθανή βλάβη στις επιφάνειές του. Εφόσον οι κεφαλές φαίνονται εντάξει στο μικροσκόπιο, τότε μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε, με επιφύλαξη: Εφόσον έχουν ήδη ακουμπήσει επάνω στις επιφάνειες, θα έχουμε πιθανώς βλάβη τόσο στις κεφαλές όσο και τοπικά στις επιφάνειες.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση αμφιβολίας, οι κεφαλές αντικαθίστανται άμεσα.
Στη συνέχεια ο δίσκος μπαίνει για κλωνοποίηση κατά τα γνωστά.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Εαν το stiction προκλήθηκε από πτώση, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα βλάβης και των κεφαλών, όπως εξηγήθηκε παραπάνω.
2. Το φιλμ επίστρωσης των επιφανειών (platters) σε κάποιες κατασκευάστριες σκληρών δίσκων αποτελείται από υλικό που είναι ιδιαίτερα κολλώδες, με αποτέλεσμα οι sliders των κεφαλών να κολλάνε έντονα επάνω στα platters με αποτέλεσμα να αυξάνεται δραματικά η πιθανότητα καταστροφής τους. Είναι συχνό το φαινόμενο να παρατηρούμε sliders κολλημένα επάνω στις επιφάνειες και να πρέπει να ξεκολληθούν με ειδική τεχνική.
3. Η επανειλημμένη προσπάθεια ξεκολλήματος των κεφαλών με επανατροφοδοσία του δίσκου, μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες τόσο για τις κεφαλές αλλά και για την ίδια την επιφάνεια του δίσκου και η ανάκτηση δεδομένων να είναι πλέον μέχρι και αδύνατη. Ένα συχνό φαινόμενο είναι η φυσική αποκόλληση του slider μετά από επίμονες προσπάθεις του δίσκου να περιστρέψει τα platter με αποτέλεσμα να προκληθεί εσωτερική καταστροφή στις επιφάνειες. Σε ένα πιο ακραίο φαινόμενο, το οποίο ονομάζεται wobbling, οι επίμονες προσπάθειες περιστροφής των platter με επανατροφοδοσία του δίσκου από τον ιδιοκτήτη του, προκαλούν στρέβλωση του άξονα του δίσκου με αποτέλεσμα τα platter να περιστρέφονται κάνοντας “κύματα”. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αποσταθεροποίηση του άξονα, ισχυρές δονήσεις του όλου συστήματος που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφή στις κεφαλές και στις επιφάνειες, αλλά και κίνδυνο απώλειας τόσο της ευθυγράμμισης όσο και του servo marker.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ DIY:
1. H μεταφορά των κεφαλών στη θέση τους θα πρέπει να γίνει με ειδική τεχνική που εξασφαλίζει την μηδενική περαιτέρω βλάβη στην επιφάνεια που έχουν έρθει σε επαφή αλλά και την ακεραιότητα των ίδιων των κεφαλών, εφόσον υφίσταται.
2. Το άνοιγμα του δίσκου θα πρέπει να γίνεται σε ελεγχόμενο περιβάλλον και να ακολουθηθεί τεχνική από έμπειρο μηχανικό ανάκτησης δεδομένων. Σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξει επιμόλυνση των επιφάνειων με σκόνη και μικροσωματίδια και αν ο δίσκος τροφοδοτηθεί σε αυτήν την κατάσταση, θα είναι μη-ανακτήσιμος.
3. Σε κάθε στάδιο της διαδικασίας θα υπάρχει κίνδυνος για πρόκληση βλάβης στην επιφάνεια του δίσκου που είναι εκτεθειμένη, πχ. δακτυλικά αποτυπώματα, screwdriver slips κλπ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Πρόκειται για μηχανική βλάβη που σχετίζεται με το μοτέρ που περιστρέφει τα platter. Η διαγνωστική διαδικασία δεν είναι εύκολη, καθώς τα συμπτώματα είναι απολύτως ίδια με του stiction, μιας και το κοινό χαρακτηριστικό των δύο βλαβών είναι ότι ο δίσκος προσπαθεί να περιστρέψει το μοτέρ αλλά αποτυγχάνει. Πρόκειται ταυτόχρονα για μία από τις δυσκολότερες βλάβες στην ανάκτηση δεδομένων.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια για την προέλευση της βλάβης: 1. ΙΣΧΥΡΗ πτώση / κρούση του δίσκου και 2. Ελαττωματική λίπανση του μοτέρ κατά την συναρμολόγησή του στο εργοστάσιο ή κακής ποιότητας μοτέρ.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Buzz! Ακούγεται χαρακτηριστικά ο δίσκος να προσπαθεί να περιστρέψει τα platter αλλά αποτυγχάνει. O δίσκος δεν θα εντοπιστεί από το σύστημα. Τα συμπτώματα είναι ακριβώς ίδια με το stiction και πολλές φορές υπάρχει σύγχυση.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Πρόκειται για μία από τις δυσκολότερες στην αντιμετώπισή τους βλάβες, καθώς περιλαμβάνει σχεδόν πάντα την μεταφορά των platter σε νέο σασί.
Εμπειρικά, υπάρχουν 3 πιθανείς τρόποι επίλυσης:
1. Μεταφορά των platter σε άλλο, παρόμοιο σασί με υγιές μοτέρ,
2. Ξεμπλοκάρισμα του μοτέρ με ειδικό κλειδί και
3. Αντικατάσταση του μοτέρ με ειδική διάταξη.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Η μεταφορά των platter σε άλλο σασί είναι εξαιρετικά επικίνδυνη διαδικασία και απαιτεί λεπτούς και επιδέξιους χειρισμούς, με μεγάλες πιθανότητες αποτυχίας γι’αυτό και επιλέγεται ακόμα και από τους επαγγελματίες μόνο εφόσον δεν υπάρχει άλλη λύση. Τα platter θα πρέπει προφανώς να μείνουν απολύτως άθικτα, ενώ στην πλειοψηφία των περιπτώσεων θα πρέπει να διατηρηθεί και η ευθυγράμμιση μεταξύ τους, η οποία είναι ρυθμισμένη από το εργοστάσιο με ακρίβεια nm (nano-meter). Οποιαδήποτε παρέκκλιση στην ευθυγράμμιση θα οδηγήσει σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται platter eccentricity στην καλύτερη περίπτωση, ή στην απώλεια του servo στην χειρότερη περίπτωση, οπότε και η ανάκτηση θα είναι αδύνατη εφόσον δεν υπάρχουν servo markers σε κάθε επιφάνεια.
2. Οι κεφαλές θα πρέπει να αντικατασταθούν de facto.
3. Στην περίπτωση δίσκων με spacers ανάμεσα στα platters, η πολυπλοκότητα της διαδικασίας εκτοξεύεται.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ DIY:
1. Πτώση των platter ή τραυματισμός τους με οποιονδήποτε τρόπο σημαίνει αυτόματα οριστική απώλεια όλων των δεδομένων που περιείχε ο δίσκος.
2. Πολλές φορές έχει παρατηρηθεί να γίνεται παραδρομή και να τοποθετείται το platter ανάποδα. Προφανώς σε αυτήν την περίπτωση ο δίσκος είναι μη-ανακτήσιμος.
3. Σε κάθε στάδιο της διαδικασίας θα υπάρχει κίνδυνος για πρόκληση βλάβης στην επιφάνεια του δίσκου που είναι εκτεθειμένη, πχ. δακτυλικά αποτυπώματα, screwdriver slips κλπ.
4. Το άνοιγμα του δίσκου θα πρέπει να γίνεται σε ελεγχόμενο περιβάλλον και να ακολουθηθεί τεχνική από έμπειρο μηχανικό ανάκτησης δεδομένων. Σε διαφορετική περίπτωση θα υπάρξει επιμόλυνση των επιφάνειων με σκόνη και μικροσωματίδια και αν ο δίσκος τροφοδοτηθεί σε αυτήν την κατάσταση, θα είναι μη-ανακτήσιμος.
5. Οι κεφαλές θα πρέπει να αντικατασταθούν από συμβατές, κάτι που όπως περιγράφηκε παραπάνω, είναι από μόνη της μια ιδιαίτερη πολύπλοκη διαδικασία.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To καμμένο PCB (Printed Circuit Board) είναι η πιο συνηθισμένη ηλεκτρονική βλάβη των σκληρών δίσκων.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Συνήθως οφείλεται σε εσφαλμένη τροφοδοσία. Ένα κλασικό σενάριο, είναι όταν σε εξωτερικό δίσκο (που κανονικά τροφοδοτείται με 12V) μπαίνει εκ παραδρομής η τροφοδοσία από κάποιο laptop (που τροφοδοτείται με 18-20V), με αποτέλεσμα ο δίσκος να καίγεται και πολλές φορές σε αυτές τις περιπτώσεις η ενέργεια συνοδεύεται με την εμφάνιση καπνού. Άλλα σενάρια εμφάνισης καμμένου PCB είναι η ύπαρξη νερού/άλλου υγρού/υγρασίας στον δίσκο (πχ κατά λάθος ρίψη ποτηριού με νερό ή άλλο υγρό επάνω στον εξωτερικό δίσκο ή στο λάπτοπ), η ελαττωματική κατασκευή του δίσκου στο εργοστάσιο, η ελαττωματική πλακέτα στο εξωτερικό κουτί, η φθορά του χρόνου με αποτέλεσμα την οξείδωση των επαφών κλπ.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο δίσκος είναι εντελώς νεκρός και δεν κάνει spin up.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η αιτία της βλάβης στο PCB (υπέρταση;) δεν κατέστρεψε και τον preamplifier των κεφαλών [βλ. “Περιπλοκές” παρακάτω]. Αυτό γίνεται με μέτρηση των σημείων ελέγχου του preamplifier με πολύμετρο ή με Logic Analyzer των σημάτων. Εφόσον βεβαιωθούμε ότι ο preamplifier είναι εντάξει, η πλακέτα αντικαθίσταται με συμβατή, και τα μοναδικά adaptive δεδομένα [βλ. “Περιπλοκές” παρακάτω] μεταφέρονται στην πλακέτα-δότη. Στη συνέχεια ο δίσκος μπαίνει για κλωνοποίηση.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Η συντριπτική πλειοψηφία των σύγχρονων δίσκων χρησιμοποιεί την φιλοσοφία των “adaptive” δεδομένων, με αποτέλεσμα οι πλακέτες (PCB) να είναι “ζευγαρωμένες” με τον σκληρό δίσκο. Υπάρχουν ακραίες εφαρμογές αυτής της λογικής, με κατασκευάστριες εταιρίες των οποίων οι πλακέτες είναι απολύτως μοναδικές (πχ. Seagate, Toshiba, κάποια μοντέλα WD) και λιγότερο αυστηρές εφαρμογές (Samsung, κάποια μοντέλα WD) στις οποίες περιπτώσεις οι πλακέτες ακόμα και αν έχουν καεί ολοσχερώς ή χαθεί, μπορεί να γίνει αναδημιουργία τους.
2. Απευθείας αλλαγή PCB από ακριβώς τον ίδιο δίσκο δεν έχει εφαρμογή στους σύγχρονους δίσκους. Είχε εφαρμογή σε πολύ παλιούς δίσκους, πλέον δεν εφαρμόζεται. Είναι απαραίτητη η μεταφορά των adaptive δεδομένων στην πλακέτα – δότη, ειδάλλως ο δίσκος δεν θα λειτουργήσει και θα έχουμε clicks of death.
3. Ο preamplifier (προ-ενισχυτής) είναι μία μικροσκοπική διάταξη επάνω στις κεφαλές του δίσκου, η οποία ενισχύει το σήμα από τις κεφαλές προς το PCB, έτσι ώστε ο δίσκος να μπορεί να επικοινωνήσει με τα διάφορα τμήματά του. Για παράδειγμα, χωρίς την ύπαρξη του preamplifier, το PCB (ο controller για την ακρίβεια) θα έστελνε σήμα ότι -για παράδειγμα- το spinup sequence ολοκληρώθηκε με επιτυχία και θα πρέπει οι κεφαλές να “ξεφορτώσουν” επάνω στα platter για να διαβάσουν Service Area, όμως οι κεφαλές “δεν θα άκουγαν” την πληροφορία. Στην περίπτωση που τα -περισσευούμενα- ρεύματα περάσουν στο εσωτερικό του δίσκου, ο preamplifier καίγεται με αποτέλεσμα ο δίσκος να μην λειτουργεί, ακόμα και αν λυθεί το ηλεκτρονικό του πρόβλημα.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ DIY:
1. Ο κίνδυνος που υπάρχει είναι όταν ο preamplifier έχει καεί παρόλα αυτά δεν έχουν ληφθεί αντίστοιχα μέτρα (αντικατάσταση κεφαλών) και λύνεται η ηλεκτρονική βλάβη (αντικατάσταση PCB). Στην περίπτωση αυτή υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ο δίσκος να διαγράψει (zap) το Service Area και ο δίσκος να είναι μη-ανακτήσιμος ή η ανάκτησή του να αποτελεί λαβύρινθο
2. Σε πολλές περιπτώσεις τα chips που περιέχουν τα μοναδικά δεδομένα που πρέπει να μεταφερθούν στην πλακέτα-δότη είναι μοναδικά. Η διαδικασία μεταφοράς συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση κολλητηριού ή πιστολιού ζεστού αέρα, κάτι που ανεβάζει τις πιθανότητες καταστροφής του chip. Αν το chip καταστραφεί είτε από κακοτεχνία είτε από υπερθέρμανση τότε η ανάκτηση είναι αδύνατη ή εξαιρετικά πολύπλοκη (και ακριβή). Τα σύγχρονα εργαστήρια ανάκτησης δεν χρησιμοποιούν αυτήν την τεχνική για να αποφευχθεί η πιθανότητα τέτοιου σφάλματος.
3. Η χρήση μη-συμβατής πλακέτας θα οδηγήσει σε νέα καταστροφικά μονοπάτια, καθώς αν η πλακέτα δεν είναι συμβατή ή η μεταφορά των adaptives δεν έγινε σωστά, ο δίσκος δεν θα κάνει spin up, κάτι που στον DIY κόσμο ισοδυναμεί σχεδόν πάντα με άνοιγμα του δίσκου, κάτι που ποτέ δεν είχε ευχάριστη κατάληξη.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Πρόκειται για μία από τις πλέον συνηθισμένες βλάβες στους SSD. Εφόσον οι SSD αποτελούνται αποκλειστικά από κυκλώματα, τα ρεύματα που διέρχονται από αυτά τα κυκλώματα θα πρέπει να είναι σταθερά, ειδάλλως υπάρχει πιθανότητα να καούν διάφορα επιμέρους στοιχεία της πλακέτας.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Συνήθως οφείλεται σε εσφαλμένη τροφοδοσία ή σε ελαττωματική κατασκευή της πλακέτας.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο δίσκος είναι εντελώς νεκρός, δεν υπάρχει καμία απολύτως δραστηριότητα και σαφώς δεν αναγνωρίζεται από τον Η/Υ.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Η πλακέτα αναλύεται προκειμένου να βρεθεί ποιο τμήμα της βραχυκυκλώνει ή έχει καεί και επισκευάζεται.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Σε πολλές περιπτώσεις το τμήμα που έχει βραχυκυκλώσει είναι ο controller του δίσκου ο οποίος δεν μπορεί να επισκευαστεί ή αντικατασταθεί, με αποτέλεσμα ο δίσκος να είναι μη-ανακτήσιμος.
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ DIY: 1. Υπάρχουν τμήματα της πλακέτας που είναι μοναδικά για κάθε δίσκο, πχ. Τα NAND chips και πολλές φορές ο controller κρυπτογραφεί τα δεδομένα για κάθε δίσκο ξεχωριστά. Καταστροφή των επιμέρους τμημάτων αυτών από απροσεξία ή κακοτεχνία θα σημαίνει ότι ο δίσκος θα είναι 100% μη-ανακτήσιμος.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Πρόκειται για μία από τις συχνότερες βλάβες στην ανάκτηση δεδομένων και αγγίζει όλες τις κατασκευάστριες εταιρίες. Το firmware ή αλλιώς ο μικροκώδικας αποτελεί την “καρδιά” του δίσκου. Πρόκειται για ένα κρυφό τμήμα στο οποίο είναι γραμμένος ο κώδικας του δίσκου, βάσει του οποίου γίνονται όλες οι λειτουργίες του δίσκου. Εκεί βρίσκεται ο translator, οι λίστες με τα defects, το SMART, τα logs από το εργοστάσιο, oι ζώνες εγγραφής και άλλα πολλά. Στην γλώσσα της ανάκτησης δεδομένων, όλο αυτό ονομάζεται Service Area (SA) και αποτελεί ζωτικής σημασίας τμήμα του δίσκου, χωρίς το οποίο είναι αδύνατο να λειτουργήσει. Στην συντριπτική πλειοψηφία των κατασκευαστών, το SA είναι γραμμένο στα platters σε ειδικό κομμάτι όπου δεν υπάρχει πρόσβαση από τον τελικό χρήστη, με εξαίρεση την Toshiba όπου το μεγαλύτερο τμήμα του SA είναι γραμμένο στο PCB [*1].
Η εγγραφή του SA στα platters “κουβαλάει” μαζί της και όλες τις ευπάθειες που μπορεί να έχουν τα platters. Για παράδειγμα, βλάβη στην επιφάνεια των platter σημαίνει αυτόματα και αδυναμία ανάγνωσης του SA, το ίδιο και για τις κατεστραμμένες ή ετοιμόρροπες κεφαλές. Από την άλλη, εγγραφή του SA στο PCB δίνει το πλεονέκτημα της γρηγορότερης ανάγνωσης του SA και επομένως σχεδόν άμεσο boot του δίσκου, όμως οι πλακέτες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς σε αστάθειες του ρεύματος και οποιαδήποτε διακύμανση μπορεί να καταστήσει το δίσκο μη-ανακτήσιμο.
[*1] H Toshiba εγκατέλειψε αυτή τη λογική στους πιο σύγχρονους SMR δίσκους της (πχ. MQ04xxxxx) και πλέον σχεδόν το σύνολο του SA είναι γραμμένο στα platters.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Πολλές φορές, η βλάβη στο firmware μπορεί πρακτικά να οφείλεται σε μηχανική βλάβη, με τις κατεστραμμένες ή ετοιμόρροπες κεφαλές να μην μπορούν να διαβάσουν το κομμάτι εκείνο του δίσκου στο οποίο υπάρχει το firmware, και ο δίσκος να παρουσιάζει αστάθειες και συμπεριφορά που παραπέμπει σε βλάβες firmware, ενώ στην πραγματικότητα η αιτία κρύβεται αλλού.
Συνήθως, όμως, η βλάβη στο firmware οφείλεται σε δυσλειτουργία του δίσκου η οποία έχει οδηγήσει σε αλλοίωση του τμήματος εκείνου του firmware που είναι απαραίτητο για την εύρυθμη λειτουργία του δίσκου.
Βλάβη στο firmware μπορεί να έχουμε και από “φυσιολογική φθορά” του δίσκου. Κλασικό παράδειγμα, σε δίσκο WD ο οποίος λόγω φθοράς έχει ξεκινήσει και παρουσιάζει βλάβες στην επιφάνεια, οι οποίες είναι γνωστές ως bad sectors. Το SA του δίσκου θα εντοπίσει το πρόβλημα και θα ξεκινήσει να κάνει re-allocate τα bad sectors σε άλλο σημείο έτσι ώστε να διατηρήσει τα δεδομένα ακέραια και θα καταγράψει την ενέργεια αυτή στην αντίστοιχη defect list. Αν αυτή η βλάβη επεκταθεί κι άλλο, κάποια στιγμή η defect list αυτή γεμίζει και ο δίσκος πλέον δεν μπορεί να συνεχίσει τη λειτουργία του με αποτέλεσμα να λειτουργεί μεν, εξαιρετικά αργά δε. Η defect list έχει γεμίσει (βλάβη relo). [4]
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο δίσκος μπορεί να ακούγεται φυσιολογικά όμως να μην αναγνωρίζεται από το σύστημα ή να κάνει εκκεντρικούς θορύβους που δεν μοιάζουν με το click of death ή να αναγνωρίζεται από το σύστημα μετά από ώρα και να ανταποκρίνεται εξαιρετικά αργά.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Γίνεται αναλυτικός διαγνωστικός έλεγχος, αποκτείται πρόσβαση στο SA, αναλύεται το SA για βλάβες και αναλόγως του αποτελέσματος, κάποιος μηχανικός ανάκτησης δεδομένων ΜΕ ΓΝΩΣΕΙΣ προχωράει στην χειροκίνητη επισκευή επιμέρους τμημάτων ή γίνεται αντικατάσταση μηχανικών μερών εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχει τέτοια υποκείμενη βλάβη. Στη συνέχεια ο δίσκος μπαίνει για κλωνοποίηση.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Στο [4] παράδειγμά μας, το πιο κλασικό λάθος που γίνεται (δυστυχώς ακόμα και από κάποιους από αποκαλούνται “επαγγελματίες”) είναι να λύνεται το relo και να γίνονται απόπειρες να διαβαστεί ο δίσκος. Η αναλογία είναι ακριβώς σαν να κρύβουμε τη βρωμιά κάτω από το χαλί: Το relo για κάποιο λόγο παρουσιάστηκε και με κάποιο τρόπο δημιουργήθηκε. Θα πρέπει να εντοπιστεί η αιτία και να επιδιορθωθεί. Ειδάλλως, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο όπου το relo παρουσιάστηκε από ελαττωματικές κεφαλές που δεν μπορούσαν να διαβάσουμε σωστά τις επιφάνειες, γέμισαν το relo με σφάλματα που στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν, το relo έγινε clear από ανθρώπους που δεν ξέρουν, οι ίδιες κεφαλές κλήθηκαν να διαβάσουν, καταστράφηκαν εντελώς και πήραν μαζί τους και τις επιφάνειες. Στη συνέχεια, κλήθηκαν άνθρωποι που πραγματικά γνωρίζουν να δώσουν λύση. Είναι ένα -σχεδόν- καθημερινό φαινόμενο για τα ποιότικα εργαστήρια ανάκτησης δεδομένων.
2. Η διαχείριση βλαβών στο firmware/SA ΑΠΑΙΤΕΙ ΒΑΘΙΑ ΓΝΩΣΗ της ανάκτησης δεδομένων και της δομής του μικροκώδικα των δίσκων και ΔΕΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ να γίνεται από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν, καθώς κάτι τέτοιο θα οδηγήσει ΜΕ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ σε δυσάρεστα μονοπάτια.
3. Πολλές φορές παρατηρείται το φαινόμενο να γίνονται απόπειρες “φλασαρίσματος” των δίσκων με αρχεία που αλιεύονται από διάφορες ιστοσελίδες ή ακόμα και από τις επίσημες ιστοσελίδες των κατασκευαστών. Πρέπει να γίνει σαφές ότι οι σκληροί δίσκοι ΔΕΝ λειτουργούν με τη λογική των κινητών τηλεφώνων για να γίνονται update ή με τη λογική των καρτών γραφικών (για παράδειγμα) και να πρέπει να γίνονται update στους τελευταίους drivers του κατασκευαστή. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει το δίσκο σε κατάσταση “brick” και θα πρέπει στη συνέχεια να επέμβει κάποιος μηχανικός με σοβαρές γνώσεις για να λύσει το πρόβλημα, εφόσον λύνεται. Οι δημοσιεύσεις ενημερώσεων από τις σελίδες των κατασκευαστών γίνονται για ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ σκοπούς και όχι για όλους τους χρήστες και θα πρέπει να γίνονται ΜΟΝΟΝ κατόπιν σαφούς έκκλησης της κατασκευάστριας για κάτι τέτοιο, (όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της Seagate στους Barracuda 7200.11 με firmware SD15 οι οποίοι είχαν παρουσιάσει την περιβόητη βλάβη με το BUSY BUG και η Seagate ζήτησε από όλους να “φλασάρουν” τον δίσκο τους στην έκδοση SD1A) ΚΑΙ ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Πρόκειται για μία από τις συχνότερες βλάβες στην ανάκτηση δεδομένων σε ό,τι έχει να κάνει με τους SSD. Οι δίσκοι SSD έχουν το SA γραμμένο στις μνήμες NAND, ενώ την όλη διαδικασία επιβλέπει η CPU (ο Controller).
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Συνήθως οφείλεται στην χαμηλή ποιότητα των NAND chip αλλά σε γενικές γραμμές οφείλεται στην ίδια την τεχνολογία Flash που χρησιμοποιούν: όταν γράφονται δεδομένα σε ένα κελί της NAND, για να επανεγγραφούν δεδομένα σε αυτό το κελί, τα προηγούμενα θα πρέπει να διαγραφούν.
Αυτή η εγγραφή και διαγραφή των δεδομένων γίνεται με την αποστολή ηλεκτρονίων προς τα κελιά (για να το πούμε πολύ -πάρα πολύ- απλά). Αυτά τα ηλεκτρόνια περνάνε μέσα από ένα μονωτή (insulator). H θέση και η τοποθεσία αυτών των ηλεκτρονίων καθορίζουν αν θα περάσει ρεύμα προς το κελί ή όχι και αν αυτό το κελί είναι κατειλημμένο.
Όταν γράφουμε και διαγράφουμε τα δεδομένα από ένα κελί, καθώς τα ηλεκτρόνια πηγαινοέρχονται, ο μονωτής που αναφέραμε φθείρεται σε σημείο που δυσκολεύεται να κρατήσει τα ηλεκτρόνια στη θέση που θα έπρεπε να είναι, με αποτέλεσμα να έχουμε διαρροή ή/και αδυναμία να καθοριστεί αν τα ηλεκτρόνια βρίσκονται εκεί που πρέπει.
Αυτό με τη σειρά του εξηγεί τον “πεπερασμένο αριθμό εγγράψιμων κύκλων” που αναφέρουμε συχνά. Σημαίνει ότι η ίδια η τεχνολογία flash έχει περιορισμό στον αριθμό των αναγνώσεων και εγγραφών των δεδομένων.
Η φθορά των κελιών NAND θα οδηγήσει σε σφάλματα στο ECC και πολύ συχνά στον translator του δίσκου, καθώς είναι γραμμένος επάνω στα NAND chips.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο δίσκος δεν κάνει ID και δεν αναγνωρίζεται από κανένα σύστημα, ή κάνει ID όμως στη συνέχεια μπαίνει σε κατάσταση BUSY μετά από οποιαδήποτε εντολή. Από την κατάσταση BUSY δεν θα βγει ποτε, ή αν βγει, θα ξαναμπεί στην ίδια κατάσταση μετά από οποιαδήποτε εντολή.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Εφόσον ο controller υποστηρίζεται, δημιουργείται ένας virtual loader και ο δίσκος ξεκινά από εκεί. Στη συνέχεια “χτίζεται” ο translator από την αρχή. Ουσιαστικά παρακάμπτεται η συνηθισμένη boot sequence του δίσκου.
Εφόσον ο δίσκος έχει υποβαθμίσει τις NAND του και εμφανίζονται ECC Errors, τότε το αποτέλεσμα μπορεί μερικώς να βελτιωθεί με επίμονα re-reads, όμως καλό αποτέλεσμα όσον αφορά την ποσότητα και την ποιότητα των δεδομένων θα έχουμε σπάνια.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY:
1. Όπως γίνεται κατανοητό από τα παραπάνω, τους χειρισμούς αυτών των δίσκων θα πρέπει να τους κάνει μηχανικός ανάκτησης με πολύ καλές γνώσεις στον τρόπο λειτουργίας αυτών των δίσκων και έχοντας -φυσικά- στα χέρια του τον κατάλληλο εξοπλισμό. Οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτά, θα έχει καταστροφικές συνέπειες για τα δεδομένα.
2. Η χρήση διαφόρων λογισμικών που κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο ακούγονται δελεαστικά σε σχέση με αυτά που παρέχουν, όμως ουσιαστικά ΔΙΑΓΡΑΦΟΥΝ τα δεδομένα και επαναφέρουν το δίσκο σε λειτουργική κατάσταση. Εφόσον η βλάβη είναι πχ. στον translator, τότε η επαναφορά θα γίνει με επιτυχία ΑΛΛΑ ΟΛΑ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΘΑ ΧΑΘΟΥΝ ΟΡΙΣΤΙΚΑ. Εφόσον η βλάβη είναι πχ. στις NAND (ECC errors, για παράδειγμα), τότε οι ενέργειες αυτές προφανώς δεν θα έχουν κανένα αποτέλεσμα.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Eίναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο: Κατά λάθος διαγραφή κάποιου αρχείου ή κάποιου φακέλου ή format του λάθος δίσκου ή του λάθος partition.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό που λεει “most computer problems are caused by a loose screw between the chair and the keyboard” (τα περισσότερα προβλήματα στους Η/Υ οφείλονται σε μια λασκαρισμένη βίδα ανάμεσα στην καρέκλα και στο πληκτρολόγιο).
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Τα αρχεία σας, οι φάκελοί σας, το partition ή ο δίσκος σας πλέον δεν είναι προσπελάσιμα.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Τα σοβαρά εργαστήρια ανάκτησης δεδομένων διαθέτουν λογισμικά ανώτερης ποιότητας σε σχέση με αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά. Παρόλα αυτά, πολλά λογισμικά που υπάρχουν εκεί έξω μπορούν να ανακτήσουν δεδομένα που έχουν διαγραφεί, με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν εγγραφεί άλλα δεδομένα από πάνω.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Υπάρχουν κάποια δωρεάν λογισμικά πολύ χαμηλής ποιότητας, τα οποία μπορεί να ανακτήσουν δεδομένα που δεν λειτουργούν ή σε κατάσταση raw και πολλοί χρήστες που δεν γνωρίζουν τα βασικά, μεταφέρουν τα ανακτημένα αυτά αρχεία στον ίδιο δίσκο στον οποίο παρουσιάστηκε το “πρόβλημα”. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την επικάλυψη των παλιών “καλών” αρχείων με τα νέα, προβληματικά και ως εκ τούτου η σωστή δομημένη ανάκτηση να μην είναι πλέον εφικτή.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To πιο σύνηθες σενάριο για αυτήν την περίπτωση είναι η εγκατάσταση λειτουργικού συστήματος στον λάθος δίσκο. “Ήθελα να φορμάρω τον C: και να βάλω φρέσκα Windows εκεί και κατά λάθος φόρμαρα τον D: όπου είχα όλα μου τα αρχεία και μέχρι να το καταλάβω ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση / την έκοψα στη μέση”, το ακούμε καθημερινά.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Στο ίδιο γνωμικό με το 4α.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Τα αρχεία σας έχουν πλέον χαθεί και έχουν εγγραφεί άλλα από επάνω.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Σαρώνεται ο δίσκος με ανώτερης ποιότητας λογισμικά, με παραμέτρους που ρυθμίζονται από μηχανικό ανάκτησης δεδομένων με τις σχετικές γνώσεις. Τα αρχεία τα οποία έχουν επικαλυφθεί από άλλα, προφανώς έχουν χαθεί οριστικά. Τα υπόλοιπα αρχεία μπορούν να ανακτηθούν και υπό προϋποθέσεις να ανακτηθεί και η δομή τους.
Παράδειγμα-1: Σε έναν δίσκο HDD 1ΤΒ ο οποίος περιέχει 800GB δεδομένα, γίνεται format και εγκατάσταση Windows από πάνω. Η εγκατάσταση ολοκληρώνεται κανονικά. Τα αρχεία τα οποία επικαλύφθηκαν από την εγκατάσταση των Windows (περίπου 50GB), έχουν χαθεί οριστικά. Τα υπόλοιπα 750GB ίσως μπορέσουν να ανακτηθούν με δομημένη ανάκτηση.
Παράδειγμα-2: Σε έναν δίσκο HDD 1ΤΒ ο οποίος περιέχει 20GB δεδομένα, γίνεται format και εγκατάσταση Windows από πάνω. Η εγκατάσταση ολοκληρώνεται κανονικά. Σε αυτήν την περίπτωση η ανάκτηση θα αποτύχει και θα ανακτηθούν μόνο ίχνη από τα δεδομένα.
Παράδειγμα-3: Σε έναν SSD δίσκο 1ΤΒ ο οποίος περιέχει 900GB δεδομένα, γίνεται format και εγκατάσταση Windows από πάνω. Τα δεδομένα δεν θα ανακτηθούν καθώς οι SSD δίσκοι έχουν TRIM και η ανάκτηση διαγραμμένων δεδομένων από δίσκο με ενεργοποιημένο TRIM είναι -προς το παρόν- αδύνατη.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ομοίως με το 4α.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To πιο σύνηθες σενάριο για αυτήν την περίπτωση είναι η αναζήτηση παλιότερων ημερομηνιών σε ένα σύστημα καταγραφής καμερών (DVR/NVR). Η ανάγκη για κάτι τέτοιο προκύπτει προφανώς εκ των υστέρων όταν ανακαλύπτεται ότι κάτι έχει συμβεί στον υπό παρακολούθηση χώρο (πχ. υπεξαίρεση χρημάτων από ταμείο κλπ).
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα DVR είναι ρυθμισμένα να γράφουν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (σε κάποιες περιπτώσεις με ορισμό από το νόμο) και μόλις αυτό το χρονικό διάστημα παρέλθει, γράφουν από την αρχή επικαλύπτοντας τις παλιότερες ημερομηνίες.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Αναζητείται συγκεκριμένη ημερομηνία, η οποία στο DVR δεν υφίσταται πλέον.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Τα σοβαρά εργαστήρια ανάκτησης δεδομένων διαθέτουν λογισμικά ανώτερης ποιότητας σε σχέση με αυτά που κυκλοφορούν στην αγορά. Με βάση τον κατασκευαστή του DVR και τον αλγόριθμο εγγραφής και κρυπτογράφησης που χρησιμοποιεί, ίσως υπάρχει μια ελάχιστη πιθανότητα και εφόσον υπάρχει και εύνοια της τύχης, να ανακτηθούν κάποια πλάνα. Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών, όμως, τα πλάνα έχουν επικαλυφθεί και σύμφωνα με το 4β η ανάκτησή τους είναι αδύνατη.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Η μόνη περιπλοκή εδώ, εφόσον έχει εξασφαλιστεί ότι δεν θα γίνει νέα εγγραφή στον υπό εξέταση δίσκο, είναι το χάσιμο χρόνου.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To πιο σύνηθες σενάριο για αυτήν την περίπτωση είναι η σύνταξη κάποιου κειμένου, η διαγραφή τμήματος του κειμένου εκ παραδρομής και η αποθήκευση του αρχείου επάνω στην προηγούμενη σωσμένη έκδοση
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Στο ίδιο γνωμικό με το 4α.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ανοίγετε το αρχείο στο οποίο δουλεύατε την εργασία σας και το βλέπετε λειψό.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Θα γίνει αναζήτηση για προσωρινά αποθηκευμένα αρχεία από τον επεξεργαστή κειμένου του εν λόγω αρχείου. Εφόσον δεν βρεθούν, θα γίνει αναζήτηση για όλα τα αρχεία αυτού του τύπου που υπάρχουν στον δίσκο, με κριτήρια αναζήτησης βάσει των μεταδεδομένων του συγκεκριμένου αρχείου.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ομοίως με το 4α.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To πιο σύνηθες σενάριο για αυτήν την περίπτωση είναι η “τεμπέλικη” μέθοδος μεταφοράς αρχείων μέσω αποκοπής και επικόλλησης. Για πολλούς και διάφορους λόγους αυτή η διαδικασία μπορεί να αποτύχει με αποτέλεσμα να χαθούν και τα αρχεία από την πηγή.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Σε κάποια στιγμιαία δυσλειτουργία του Η/Υ, του λειτουργικού συστήματος ή του δίσκου. Σε λανθασμένο χειρισμό του χρήστη. Σε μηχανική βλάβη του δίσκου.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο πηγαίος φάκελος με τα αρχεία που θέλατε να μεταφέρετε αλλού είναι τώρα άδειος.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Ακολουθείται η μεθοδολογία για διαγραμμένα αρχεία, όπως περιγράφεται στο 4α.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ομοίως με το 4α.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: To πιο σύνηθες σενάριο για αυτήν την περίπτωση είναι η ψυχαναγκαστική φύση του ανθρώπου που επιλέγει να αδειάσει τον κάδο ανακύκλωσης του Η/Υ, ή το ίδιο το λειτουργικό σύστημα που αυτόματα αδειάζει τον κάδο για να εξοικονομήσει χώρο και γιατί έτσι είναι ρυθμισμένο.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Στην ψυχαναγκαστική φύση του ανθρώπου και στις ρυθμίσεις του λειτουργικού συστήματος.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο κάδος ανακύκλωσης στον οποίο ο χρήστης βασίζονταν για να βρεί ένα αρχείο που είχε διαγράψει πριν 3 μήνες και τελικά θυμήθηκε ότι το χρειάζεται, δεν είναι πια εκεί.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Ακολουθείται η μεθοδολογία για διαγραμμένα αρχεία, όπως περιγράφεται στο 4α.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ομοίως με το 4α.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Προκειμένου οι κατασκευαστές να επιτύχουν τη διατήρηση των δίσκων σε καλή κατάσταση και να “πολεμήσουν” με τις ασθένειες της ίδιας της τεχνολογίας flash, επινόησαν την λειτουργία TRIM.
Πρόκειται για μια τεχνολογία που έχει ενσωματωθεί στους SSD δίσκους με σκοπό τη διατήρηση των κελιών σε καλή κατάσταση. Ουσιαστικά, όταν γίνεται διαγραφή ενός αρχείου από έναν SSD τότε μέσω του TRIM ο δίσκος ξέρει ότι τα κελιά που αντιστοιχούν σε αυτό το αρχείο πλέον δεν χρησιμοποιούνται και τα εμφανίζει ως μηδενικά.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, όταν στο δίσκο γίνει διαγραφή αρχείων, format κλπ τότε δυστυχώς τα αρχεία χάνονται δια παντός και δεν είναι δυνατή η ανάκτησή τους, τουλάχιστον με συμβατικούς τρόπους.
ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ: Στην ίδια την τεχνολογία Flash στην οποία βασίζονται οι SSD δίσκοι. Οι μνήμες Flash υποβαθμίζονται συνεχώς με κάθε ενέργεια, ακόμα και αν αυτή η ενέργεια είναι μια απλή εγγραφή δεδομένων. Γι’αυτόν τον λόγο, οι κατασκευαστές ενσωμάτωσαν το TRIM στους δίσκους, προκειμένου να διατηρήσουν τα κελιά σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Ο δίσκος μετά από format εμφανίζεται μηδενισμένος, ακόμα και σε επίπεδο Hex.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Ακολουθείται συγκεκριμένη μεθοδολογία με την οποία εκμεταλλευόμαστε τις εγγραφές στον translator του δίσκου, αγνοώντας ουσιαστικά το TRIM. Υπό συνθήκες, με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να δούμε τα δεδομένα που υπήρχαν πριν τη διαγραφή.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ακόμα και έμπειροι χρήστες που στο παρελθόν έχουν ανακτήσει διαγραμμένα αρχεία με τη βοήθεια λογισμικού, βρίσκονται προ εκπλήξεων όταν αντικρύζουν το πενιχρό αποτέλεσμα στην περίπτωση των SSD. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να ανακτηθούν δεδομένα κατ’ οίκον, θα πρέπει να εφαρμοστούν πολύπλοκες διαδικασίες και μέθοδοι που απαιτούν εξοπλισμό και γνώσεις.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Στην περίπτωση της πλημμύρας, η διάσωση / ανάκτηση των δεδομένων εξαρτάται από μερικούς παράγοντες. Ο σημαντικότερος από αυτούς είναι η πληροφορία αν στο δίσκο έχει δοθεί ρεύμα ή όχι. Ο λόγος είναι ότι στην περίπτωση της πλημμύρας θεωρούμε δεδομένο ότι στο εσωτερικό του δίσκου έχει εισέλθει ποσότητα νερού (μέσω του φίλτρου) μαζί με σωματίδια λάσπης κλπ. Το νερό περιέχει διάφορα σωματίδια που δεν πρέπει να υφίστανται στο εσωτερικό του δίσκου (μεταλλικά άλατα κλπ), ενώ το θαλασσινό νερό (πχ. στην περίπτωση πτώσης λάπτοπ στη θάλασσα) είναι έντονα διαβρωτικό προφανώς και θα πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα από ανθρώπους που γνωρίζουν τι κάνουν.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει ο δίσκος να ανοιχτεί σε ελεγχόμενο περιβάλλον και να καθαριστεί το εσωτερικό του με απόλυτη συνέπεια. Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις προτιμάται η μεταφορά των platter εκτός σασί, απόλυτος καθαρισμός τους και μεταφορά τους σε νέο σασί μαζί με όλα τα παρελκόμενα (κεφαλές, ράμπες, μαγνήτες, φίλτρα κλπ) που θα πρέπει κι αυτά να προέρχονται φυσικά από άλλο δίσκο-δότη.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Η πλημμύρα συνήθως συνοδεύεται και από βραχυκύκλωμα της πλακέτας με αποτέλεσμα να μην παίρνει ρεύμα ο δίσκος. Αυτό εν μέρει είναι καλό, καθώς προστατεύεται ο δίσκος από καταστροφικές ενέργειες όπως τροφοδοσία του ενώ είναι επιμολυσμένος στο εσωτερικό του. Δυστυχώς, πολλοί θεωρούν ότι “απλά ο δίσκος κάηκε”, αντικαθιστούν την πλακέτα και δίνουν ρεύμα, με αποτέλεσμα να καταστρέφονται φυσικά οι επιφάνειες στο εσωτερικό του δίσκο και να είναι 100% μη-ανακτήσιμος.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Εμπειρικά, στις περιπτώσεις αυτές ο διαρρήκτης εντοπίζει κάποιο σύστημα καταγραφής κλειστού χώρου (DVR / NVR) και το καταστρέφει ή το παίρνει μαζί του.
Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να βγάλει το δίσκο από το εσωτερικό του καταγραφικού και να τον βανδαλίσει προκειμένου να εξαφανίσει πειστήρια. Στα συμβάντα αυτά, είναι ξεκάθαρο ότι η επιτυχία της ανάκτησης εξαρτάται από το πόσο “καλή” δουλειά έκανε ο κακοποιός, καθώς μας έχει τύχει περιστατικό όπου είχε ανοιχτεί το καπάκι του δίσκου και με κατσαβίδι είχαν χαράξει όλη την επάνω επιφάνεια, η οποία όμως στην πραγματικότητα δεν χρησιμοποιούνταν από το δίσκο, με αποτέλεσμα να μπορέσουμε και να ανακτήσουμε το 100% της καταγραφής.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει ο δίσκος να εξεταστεί ενδελεχώς για την κατάστασή του. Εφόσον έχει ελπίδες, ακολουθούνται όλα τα βήματα που περιγράφησαν στα προηγούμενα κεφάλαια, αναλόγως της βλάβης.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Ισχύει ό,τι και στα αντίστοιχα κεφάλαια περιγραφής των βλαβών.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Στην περίπτωση της πυρκαγιάς, συνήθως οι πιθανότητες ανάκτησης είναι μικρές. Όλα εξαρτώνται από το αν η φωτιά έφτασε μέχρι το εσωτερικό του δίσκου ή όχι. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα όπου η πυρκαγιά έκαψε τον Η/Υ όμως σταμάτησε στο μεταλλικό περίβλημα του σκληρού δίσκου, με αποτέλεσμα τα δεδομένα του να είναι ανακτήσιμα μετά τις κατάλληλες ενέργειες.
ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: Είναι πολύ σημαντικό να εξεταστούν οι μαγνητικές ιδιότητες του δίσκου. Εάν η πυρκαγιά ανέβασε στο εσωτερικό του δίσκου θερμοκρασίες που ξεπερνούν το σημείο Curie, τότε οι μαγνητικές ιδιότητες του δίσκου έχουν χαθεί οριστικά και ως εκ τούτου και τα δεδομένα έχουν χαθεί.
Οι παλιότεροι δίσκοι χρησιμοποιούσαν μαγνητική επικάλυψη στα (μη-μαγνητικά) platter από οξείδιο του σιδήρου, το οποίο χάνει τις ιδιότητές του στους ~900οC, όμως άλλα υλικά του δίσκου όπως οι μαγνήτες νεοδυμίου τις χάνουν νωρίτερα, περίπου στους 500οC.
Οι πιο σύγχρονοι δίσκοι χρησιμοποιούν συνήθως για μαγνητική επικάλυψη ένα φίλμ που αποτελείται κυρίως από ένα κράμα με βάση το κοβάλτιο, το οποίο έχει μεγαλύτερο σημείο Curie (περίπου 1050οC). Παρόλα αυτά, πιστεύεται ότι οι μαγνητικές ιδιότητες του σκληρού δίσκου χάνονται αρκετά νωρίτερα και συγκεκριμένα στους 400οC.
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ DIY: 1. Εταιρία ανάκτησης ψάχνει να προσλάβει όποιον ανέκτησε δεδομένα από σκληρούς δίσκους που είχαν υποστεί βλάβες από πυρκαγιά :)